Towarzystwo Miłośników Kultury Kresowej (TMKK) z siedzibą we Wrocławiu zostało wpisane do Krajowego Rejestru Sądowego w dniu 15.04.2009 roku, uzyskując status Organizacji Pożytku Publicznego. Od początku istnienia podstawowa działalność organizacji skierowana jest na pomoc pozostałym za wschodnią granicą Polski rodakom, a także na ratowanie i podtrzymywanie pamięci o Kresach i ich historii.
Główna aktywność członków Towarzystwa i współpracujących z nami wolontariuszy skupia się na odnajdywaniu, remontowaniu i porządkowaniu miejsc pochówku Polaków na Ukrainie oraz miejsc pamięci o nich. Polega to na regularnych, corocznych wyjazdach grup wolontariuszy, z odpowiednim sprzętem, materiałami i środkami i prowadzeniu na wyznaczonych cmentarzach prac porządkowo-remontowych, mających na celu ratowanie ginących w zaroślach i ziemi pomników, grobowców i mogił, które kryją doczesne szczątki naszych przodków.
Wolontariusze wykonywali prace związane z porządkowaniem małych, czasem ukrytych w lasach, cmentarzy i miejsc spoczynku Polaków na Wołyniu.
Wśród tych miejsc są cmentarze w Moczulance (pochowani są tam m.in. żołnierze 27. Wołyńskiej Dywizji Piechoty AK – rozstrzelani przez NKWD członkowie Oddziału „Wujka-Bomby” kapitana Władysława Kochańskiego), Lewaczach, Rudni-Potaszni, Bereznem i Ludwipolu (dzisiaj Sosnowe). Na nich wykonano prace porządkowe, ogrodzono je i postawiono trwałe tablice pamiątkowe z granitu, informujące o pochowanych tam Polakach. W nieistniejącej dziś miejscowości Niemilia, w miejscu pochówku zamordowanych przez UPA blisko 170 Polaków, uporządkowano teren i postawiono 3 wielkie, granitowe krzyże z nazwiskami złożonych w zbiorowej mogile ofiar.
Drugim kierunkiem działań wolontariuszy są cmentarze w pobliżu Lwowa, w miejscowościach Jampil (dawne Prusy Lwowskie), Stare Sioło i Zimna Woda oraz duży, zabytkowy cmentarz w Kołomyi.
W Jampilu uporządkowaliśmy teren cmentarza, a naszym staraniem (pozyskanie funduszy z Ministerstwa Kultury) wyremontowana została zrujnowana kaplica rodziny Strzemboszów. Na pozostałe 3 cmentarze jeżdżą corocznie wolontariusze, pracując tam systemowo przez okres 1-2 tygodni.
W Starym Siole odnawiamy kolejne niszczejące i zaniedbane mogiły oraz ich otoczenie (m.in. gen. Romana Wybranowskiego i Orlęcia – Jerzego Leliwy-Żurowskiego) oraz utworzyliśmy niewielkie lapidarium, na którym ustawiamy sukcesywnie wydobywane z zarośli płyty i elementy pomnikowe, zwiezione tam w latach 90. z likwidowanego innego cmentarza polskiego. W Zimnej Wodzie także odnawiamy kolejne zaniedbane mogiły, wśród których jest m.in. grób 19-letniego legionisty Franciszka Korniaka.
Cmentarz w Kołomyi, założony ponad 200 lat temu, remontujemy od 2010 roku, a ze względu na ogrom zniszczeń spowodowanych przez ludzi, a w ostatnich latach także przez przewracane przez wiatr stare drzewa, prace przebiegają powoli i z dużym trudem. Bardzo wiele przewróconych na ziemię, ciężkich elementów pomnikowych wymaga podniesienia ich i ustawienia na pierwotne miejsce. Czynimy to sukcesywnie, podnosząc kolejne elementy, oczyszczając je i tam gdzie jest możliwość odczytania napisów, przywracamy ich brzmienie. Dochodzi do tego konieczna wstępna (przed każdą akcją) walka z roślinnością.
Na cmentarzu tym pochowanych jest wiele zacnych, zasłużonych dla regionu i kraju osób – profesorowie, burmistrzowie, powstańcy, osoby duchowne. Znajdują się tam – pomnik ofiar obozu internowania (z wojny polsko-ukraińskiej) na Kosaczowie i pomnik postawiony w roku 1907 przez stowarzyszenie „Gwiazda”, poświęcony „Rodakom poległym za wolność narodu”. Część cmentarza zajmuje spora kwatera legionistów. Na cmentarzu tym udało się nam uporządkować i odremontować dotychczas około 2/3 obszaru.
Z wykonywanych na cmentarzach prac i innych akcji przekazujemy informacje na stronie internetowej Towarzystwa www.kresowianie.info, w szczególności w zakładce „Ratujemy cmentarz w Kołomyi, Zimnej Wodzie i Starym Siole”.
W trakcie prac remontowych na cmentarzach w Kołomyi, Starym Siole i Zimnej Wodzie dokonaliśmy inwentaryzacji pochówków, tworząc wykazy mogił (osób) spoczywających na tych nekropoliach i umieszczając je również na stronie internetowej Towarzystwa.
Każdorazowy wyjazd grup wolontariuszy na akcje na Kresach wymaga nakładów pieniężnych niezbędnych do pokrycia kosztów wyjazdu, zakupu potrzebnych środków i materiałów, ubezpieczenia i koniecznych innych opłat na miejscu (np. wynajem sanitariatów), które staramy się pozyskiwać wśród instytucji państwowych (np. Ministerstwo Kultury, KGHM). Niezależnie od pozyskiwanych środków musimy zapewnić także wkład własny, bez którego nie otrzymamy dotacji.
No rok 2024 planujemy i zamierzamy zrealizować kolejne wyjazdy na Ukrainę (tak jak i we wcześniejszych latach, pomimo trwającej tam wojny), w celu kontynuacji prac remontowych w Starym Siole, Zimnej Wodzie i Kołomyi. Przerwanie lub zaniechanie działań może prowadzić do dalszej degradacji mogił, które jeszcze nie zostały objęte naszą pracą i utraty osiągniętego stanu dotychczas odnowionych obiektów (część prac nie została dokończona i należy je sfinalizować).
Stąd apel do osób zainteresowanych ratowaniem naszego dziedzictwa kresowego poprzez dalszy remont i porządkowanie starych, polskich cmentarzy na Ukrainie, o możliwe wsparcie finansowe i wpłaty na ten cel, aby choć w taki sposób uczestniczyć w ratowaniu pamięci o pochowanych tam osobach.
Prowadzone dzieło można wesprzeć bezpośrednią wpłatą na konto Towarzystwa Miłośników Kultury Kresowej, które podane jest na stronie głównej organizacji pod linkiem:
i tam jest wskazany numer konta bankowego: 90 1940 1076 3071 3666 0000 0000
W tytule wpłaty należy wpisać: „darowizna na działalność statutową – cmentarze kresowe”.
Za każdą pomoc i wsparcie bardzo serdecznie dziękujemy.