„Splątanie kwantowe i jego metafizyczne oraz biologiczne implikacje” (PJC nr 53)
- Autor wydaje się nie być świadom, że kwantowe splątanie jest jednym z ważnych aspektów szerszego pojęcia – kwantowej informacji wywodzącego się z teorii mechaniki kwantowej. Wbrew naszej klasycznej intuicji kwantowa informacja ma wewnętrzną, kwantową losowość, której istoty nie rozumiemy. Co więcej, jest ona niewysławialna, czyli nie da się jej zapisać na kartce papieru lub taśmie Turinga za pomocą ciągu zer, jedynek. A mimo to jest ona podstawową cegiełką współczesnej cywilizacji. Bez niej nie byłoby lasera, tranzystora, fotokomórki, satelitarnej kwantowej komunikacji, kwantowego obliczania. Jednakże tym, co najbardziej wstrząsnęło naszymi wyobrażeniami o Naturze, jest fakt, że świat zakodowany w przestrzeni Hilberta przewiduje istnienie silnych korelacji, zwanych kwantowym splątaniem, między własnościami elementarnych cząstek niezależnie od odległości między nimi. Mogą to być odległości galaktyczne (Einstein i in. 1935; Schrödinger 1935). O tym, jak doniosłe znaczenie ma kwantowe splątanie dla nauki, świadczy przyznanie Nagrody Nobla trzem fizykom za „eksperymenty ze splątanymi fotonami, ustalenie naruszenia nierówności Bella i pionierską informatykę kwantową”.
- Autor zbyt śmiało ekstrapoluje pewną cechę kwantowych korelacji – natychmiastowość i jej potencjalne konsekwencje – na inne obszary, takie jak współczesna genetyka, chrześcijańska teologia a nawet kosmogonia. O ile rzeczywiście kwantowa informacja (kwantowe korelacje) może mieć wpływ na mutacje DNA, to pozostałe intuicje autora mogą być usprawiedliwione jedynie na poziomie bardzo odległych analogii.Na przykład:
- można dostrzec analogię między strukturą splątania trzech cząstek kwantowych a relacją miedzy Osobami Boskimi, ale przypisywanie tym ostatnim kwantowych cech wydaje się zupełnie nieusprawiedliwione.
- podobnie narzuca się analogia między nielokalnymi korelacjami poza czaso-przestrzenią a łamiącymi naszą klasyczną intuicję „nielokalnymi” relacjami między osobami Trójcy Świętej.
- Autor pisze: „Splątanie kwantowe, choć pozbawione intencjonalności, może być postrzegane jako element większego ładu rzeczywistości, gdzie każda cząstka świata jest powiązana z innymi w jedną harmonijną całość. W chrześcijańskim kontekście można to interpretować jako materialne wyrażenie Boskiego zamysłu.”.
Mam duże wątpliwości, czy splątanie kwantowe można interpretować, jako materialne wyrażenie Boskiego zamysłu. To dramatyczne zubożenie zakresu oddziaływania splątania, które jak wzmiankowano wyżej jest odniesione do szerszego pojęcia informacji (kwantowej). Rozumiem, że autor wychodzi tutaj naprzeciw arystotelesowskiej koncepcji hylemorficznej interpretacji falowej funkcji PSI dyskutowanej przez Heisenberga, która obejmuje dwa sprzężone poziomy: „idealny” poziom potencjalności i „materialny” poziom aktualizacji.
Podsumowując zgadzam się z autorem, że „Splątanie kwantowe, mimo swojej fizycznej natury, otwiera pole do głębokich rozważań filozoficznych i metafizycznych.” Jednakże jeżeli nie chcemy ośmieszyć, co już nieraz miewało miejsce w historii, twardego rdzenia teologii chrześcijańskiej, to musimy wypracować sobie „kosmiczny” dystans do naszych potencjalnych „odkryć” odnośnie możliwych implikacji fenomenu kwantowego splątania.
Prof. dr hab. Ryszard Horodecki. Polski fizyk teoretyczny i poeta, profesor nauk fizycznych, członek rzeczywisty Polskiej Akademii Nauk. Profesor zwyczajny na Uniwersytecie Gdańskim i dyrektor Krajowego Centrum Informatyki Kwantowej (KCIK) na tej uczelni. Wraz z synami Pawłem, Michałem i Karolem oraz we współpracy z prof. Robertem Alickim i prof. Markiem Żukowskim stworzył w Gdańsku ośrodek informatyki kwantowej, który stał się światowym centrum badań w tej dziedzinie. Należy do wąskiego grona światowych fizyków i informatyków, którzy rozwijają teoretyczne podstawy nowej dziedziny wiedzy, jaką jest informatyka kwantowa. Łączy ona wyzwania teoretyczne i koncepcyjne dotyczące fizyki, matematyki i informatyki.