Pierwszą czynnością obowiązkową członka obwodowej komisji wyborczej (OKW) jest udział w szkoleniu organizowanym przez urzędnika wyborczego – po ogłoszeniu przez komisarza wyborczego składów komisji. Udział jest szczególnie ważny ze względu na wybór podczas tego szkolenia przewodniczącego i zastępcy przewodniczącego komisji. Wybór ten jest w wyłącznej gestii członków komisji i nikt z zewnątrz nie może w ten proces ingerować.
Warto postarać się zostać przewodniczącym, ponieważ można wówczas pokierować komisją zgodnie z Kodeksem Wyborczym (KK). Przed szkoleniem warto rozeznać, jaki komitet wyborczy skierował do komisji poszczególnych członków. Pracujący powinni zadbać z wyprzedzeniem o spełnienie warunków do otrzymania od swego pracodawcy dni wolnych (art. 154 § 4-4d KK).
Dalszymi pracami komisji kieruje przewodniczący. Nie oznacza to, że jest on wszechwładny. W sprawach spornych rozstrzyga – poprzez głosowanie – komisja.
Drugie posiedzenie OKW odbywa się w lokalu wyborczym, służy zapoznaniu się z lokalizacją, warunkami lokalowymi oraz zaplanowaniu czynności poszczególnych członków komisji w następnych dniach. W przeddzień głosowania do lokalu wyborczego dostarczane są materiały wyborcze, w tym urna. Komisja, w ustawowym składzie, sprawdza kompletność dostarczonych materiałów, w szczególności ilość kart wyborczych i czy są one prawidłowe oraz czy prawidłowa jest pieczęć komisji. Przeliczone karty i pieczęć należy pieczołowicie zabezpieczyć – są to materiały decydujące o rzetelności wyborów. Komisja powinna też sprawdzić prawidłowość adresów w spisie wyborców, w szczególności, czy nie powtarzają się nazwy ulic (zdarzały się pomyłki typu – w jednym miejscu spisu była ulica Adama Mickiewicza, a w innym Mickiewicza Adama).
Wejście do pomieszczenia, gdzie przechowywane są materiały, powinno być zaplombowane niszczącymi się przy zrywaniu plombami, a w sporządzonym protokole należy umieścić numery użytych plomb. Przy otwieraniu pomieszczenia z materiałami należy komisyjnie sprawdzić, czy plomby są nienaruszone i czy ich numery zgadzają się z protokołem. Komisja zaczyna pracę w dniu wyborów z odpowiednim wyprzedzeniem, aby przed godziną otwarcia lokalu dla głosujących zdążyła przygotować lokal do głosowania oraz ponownie przeliczyć i opieczętować karty wyborcze. Wszystkie karty powinny być opieczętowane, aby uniknąć omyłkowego wydawania kart nieważnych.
Aby zapobiec nielegalnemu dorzucaniu kart do urny podczas głosowania, należy przestrzegać zasad:
podczas głosowania w lokalu wyborczym powinno być co najmniej 50% składu komisji
urna powinna być przez cały czas obserwowana przez wyznaczonego członka komisji – czy głosujący nie wrzucają po kilka kart
należy unikać tłoku w lokalu – gdy przychodzi wielu głosujących, powinni czekać w kolejce przed drzwiami lokalu
członkowie komisji wydający karty nie mogą używać długopisów
karty do głosowania powinny znajdować się w lokalu wyborczym na widoku wszystkich członków komisji, poza zasięgiem osób niepowołanych, a ich udostępnianie wydającym powinno być kontrolowane przez przewodniczącego lub zastępcę
wszystkie konieczne wpisy w spisie wyborców (np. adnotacja o braku podpisu wyborcy niepełnosprawnego) powinny być dokonywane komisyjnie.
Karty mogą być również dorzucone po zamknięciu lokalu, dlatego pierwszą czynnością powinno być zaplombowanie wlotu urny, a po jej otwarciu uniknięcie chaosu, aby uniemożliwić dorzucenie do wyjętego z urny stosu kart przygotowanego wcześniej pliku. Samo tylko nielegalne dorzucenie kart jest łatwe do wykrycia (opisany w poprzednich numerach PJC przypadek w Zabrzu), dlatego oszuści będą się starać, aby w spisie wyborców sfałszować tyle podpisów, ile dorzucili kart. Możemy im utrudnić ten proceder przez wymaganie od wyborców składania pełnych podpisów imieniem i nazwiskiem, przez zakaz używania długopisów przez wydających karty oraz przez wspólne liczenie przez całą komisję, a nie przez jedną czy dwie osoby, podpisów złożonych przez głosujących w spisie wyborców.
Zapobieganie innym rodzajom oszustw wyborczych omówię w następnym numerze, a teraz dodam, że decydujące dla rzetelności obliczenia wyników głosowania w komisji jest przestrzeganie przepisów zawartych w art. 70 i 71 Kodeksu Wyborczego, czyli zachowanie kolejności działań, a przede wszystkim zasady wspólnego wykonywania wszystkich czynności OKW po zamknięciu lokalu.
Przypominam, że w dalszym ciągu aż do 15 kwietnia br. przyjmujemy zgłoszenia do OKW (poniedziałki, wtorki i czwartki w godz. 13:00 do 18:00 ul. Zelwerowicza 16/1, Wrocław). Informacje pod tel. 453-407-952.